Trends en uitdagingen in de gezondheidszorg – GEZE in gesprek met Magnus Nickl

GEZE: Er worden vele verschillende eisen gesteld aan deur- en raamproducten in de gezondheidszorg – enkele sleutelwoorden hier zijn barrièrevrijheid, hygiëne, ruimteklimaat en vluchtroutebeveiliging. Een kenmerk van deze branche is de invloed van architectuur op de gezondheid en het welzijn van patiënten – bekend als helende architectuur. Wat was uw motivatie om dit onderwerp aan te pakken en hoe ontstond het concept en de term “helende architectuur”?

Magnus Nickl: Daarvoor gaan we een eind terug in de tijd. Helende architectuur gaat nu meer dan 40 jaar terug, tot mijn vader professor Hans Nickl. Na architectuur te hebben gestudeerd, vroeg hij zichzelf af: “Wat interesseert mij echt? Wat zou een niche kunnen zijn, waar ik als architect een echte sociale bijdrage kan leveren?” Natuurlijk ontwierp hij het verplichte werkstuk kerkgebouw en leerde hij alle ins en outs kennen die bij de bouw voorkomen. Huizen bouwen interesseerde hem nooit veel. En kantoorgebouwen waren absoluut te eenvoudig voor hem. Daarom ging hij onmiddellijk na het verlaten van de universiteit werken bij een bureau dat in die periode ziekenhuizen bouwde. Maar dat was in de jaren ‘60 en ‘70, toen het traditionele nutsgebouwen waren. Ze keken vooral naar het rastersysteem. Wat is het ideale raster? Hoe kunnen we alle functies daarin opnemen? Dus, bijv. hoe kunnen we het ziekenhuis aantrekkelijk, voordelig en praktisch maken, in de trend van “vierkant, praktisch, goed"? Zo ontstond het vroege idee om een ander type ziekenhuisarchitectuur te creëren, een andere filosofie, die vooral gericht was op de patiënten en hun herstel. Dit waren de grondbeginselen van “helende architectuur”, die zich constant verder ontwikkelden met ontelbare projecten, publicaties en met het hoogleraarschap van mijn moeder.

GEZE: Veiligheid en beveiliging zijn de juiste sleutelwoorden, als het bijvoorbeeld gaat om het vermijden van infectierisico’s. Hier leveren wij oplossingen voor contactarme deur- en raamtechniek. Wat zijn naar uw mening de specifieke behoeften?

M.N.: Ik ben erg voor het algemene gebruik van automatische schuifdeuren of deuren die met de elleboog bediend kunnen worden, om handcontact tot een minimum te beperken. En niet alleen deuren en ramen, maar bijvoorbeeld ook wastafels met infraroodbediening. Het doel is uiteindelijk om mogelijke infectiebronnen te voorkomen door het gebruiken van automatiseringsoplossingen in met name de operatiekamers. Omdat dit een veel besproken onderwerp is in ziekenhuizen – en een enorm probleem! Als ik zou kunnen kiezen, zouden automatische schuifdeuren niet beperkt blijven tot enkel de operatiekamers. Afgezien van het aspect van de hygiëne, zijn er ook interessante architectonische oplossingen te vinden op de afdelingen. Ik zag korte tijd geleden een groot project in Nederland: de kamers op de afdelingen hadden brede schuifdeuren. In Duitsland is dit tamelijk onwaarschijnlijk gezien de kosten, maar deze patiëntenkamers waren hierdoor van zeer hoge kwaliteit, omdat er zeer brede gangen waren, waar verschillende werkzaamheden werden verricht, zoals open kitchenette voor thee, lunches en nog veel meer. Maar tegelijkertijd konden patiënten de schuifdeuren sluiten om hun privéruimte te waarborgen. Zoals ik al eerder zei, creëert dit een heel vloeiend ruimtelijk concept dat mij persoonlijk erg boeit. En hier hebt u als fabrikant in de toekomst veel bij te dragen.

GEZE: Als we het over de toekomst hebben, nog een vraag over digitalisering en BIM. Wij ondersteunen onze klanten in een erg vroege fase van het project met het plannen van gebouwen. Wat zijn uw ervaringen met BIM?

M.N.: Internationaal gezien moet het onderwerp BIM anders worden bekeken. In de Duitstalige landen – Oostenrijk, Duitsland en Zwitserland – staat het nog in de kinderschoenen. De VS en bepaalde Aziatische landen zijn veel verder vooruit. Maar deze digitalisering is natuurlijk een enorme uitdaging voor de branche en ook voor ons als architecten. Wij hebben vaak het probleem bij aanbestedingen dat al deze knowhow simpelweg niet beschikbaar is. Probeer gewoon eens verschillende bedrijven te bellen en te vragen naar een Revit-bestand voor een specifieke deuraandrijving! Te veel van hen kunnen daar niet aan voldoen. Tegelijkertijd moeten we helaas vaak neutraal blijven, omdat 80 procent van onze bouwprojecten in de openbare sector zijn. Voortdurend staan we voor de vraag in hoeverre we templates van individuele aanbieders willen en kunnen gebruiken – volledig bewust van het feit dat we ze mogelijk moeten wijzigen na het winnen van het contract en alles moeten herberekenen.

Lees meer over BIM

GEZE: Het klinkt alsof gebouwplanning nog steeds een uitdaging is – en vergeet niet: u kunt het Revit-bestand bij ons downloaden… Maar het voordeel van BIM is ook dat een holistische gebouwlevenscyclus kan worden overwogen. Hoe zie u dit en welke eisen stellen eigenaren in dit geval aan u?

M.N: De volledige levenscyclusbeschouwing wordt steeds belangrijker – en de voordelen van BIM zijn hier duidelijk. Het betekent dat u makkelijk de eigenschappen kunt benoemen: deze of die andere aandrijving heeft een beweegbaar deel of een riem met een levenscyclus van drie jaar. En daarna kan de faciliteitsmanager het onderdeel automatisch bestellen via het onderhoudssysteem en het proactief vervangen. Hierdoor kan ik het ultieme doel van iedere eigenaar bereiken: stilstandtijd nul. Stelt u zich voor dat een belangrijke behandelingskamer, die vooral in tijden van Covid nodig is, niet meer gebruikt kan worden. En dan belt u de faciliteitsmanager op en zij proberen telefonisch een V-riem te vinden om deze daarna te bestellen. Dat is precies wat niet zou moeten gebeuren, omdat het te lang duurt. Dit is de grote uitdaging voor de toekomst, dat al deze modellen dat juist kunnen voorkomen. Met BIM en de uitgebreide digitalisering hebben wij de mogelijkheid om stilstandtijden enorm te reduceren en om proactief en volledig in het belang van de eigenaar te handelen – en uiteindelijk ook in dat van de patiënten.

GEZE: Meneer Nickl, hartelijk dank voor het interessante gesprek!